Dünya’dan 1800 ışık yılı uzakta yer alan Kuğu takımyıldızındaki iki yıldız 2022 yılında çarpışarak kızıl nova halinde patlayacak. Astronomlar 2022’yi iple çekiyor; çünkü patlamayı gökyüzünde çıplak gözle yepyeni bir kırmızı yıldız olarak göreceksiniz.
YILDIZ KAHİNİ
İki yıldızın çarpışarak birleşmesiyle oluşan kızıl nova, Güneş benzeri yıldızların çekirdek kalıntısı olan beyaz cücelerin yüzeyinde gerçekleşen standart novalardan daha güçlü, ama süpernovalardan çok daha zayıf olan bir patlama.
Adını ise patlama ışığının kızılötesine kaymasından, yani uzaya ışıktan çok ısı yaymasından alıyor. Kızıl novalar gökyüzünde birkaç hafta ila birkaç ay süren kırmızı bir ışık parlaması yaratıyor. Astronomların çıplak gözle görülecek böyle bir patlamaya denk gelme şansı ise milyonda bir.
Elbette bugüne kadar birçok nova ve süpernova gözlemledik. Ancak, bunlar bizden oldukça uzak ve binlerce yıl önce gerçekleşmiş olan parlamalar veya patlamalardı. Kısacası gelişmiş teleskopları ayarlayarak bir yıldızın patlamasına hiç bu kadar detaylı hazırlanmamıştık.
Michigan, Grand Rapids’deki Calvin College’dan Prof. Dr. Lawrence Molnar ve ekibi, parlak kızıl nova adayı olan ikiz yıldızları 2013’ten beri gözlemliyor. Çarpışmaya şimdiden hazırlanan bilim insanları, diğer süpernovalarda olduğu gibi sadece patlama anını değil, patlama öncesini de incelemek istiyor.
ÇIPLAK GÖZLE GÖRECEKSİNİZ
Tabii ki bizden 1800 ışık yılı uzaktaki yıldızlar henüz Roma İmparatorluğu ayaktayken çarpışıp patlamışlardı. Ancak, kızıl nova ışığının aradaki büyük mesafeyi aşıp bize ulaşmasına 5 yıl var. Üstelik bu novayı gökyüzünde çıplak gözle görebilecek ve patlamayı hiç olmadığı kadar ayrıntılı inceleyeceğiz.
Bu sıra dışı olayı Amerikan Astronomi Derneği’nin Grapevine, Texas’taki 229. yıllık toplantısında duyuran Molnar, kızıl novayı gözlemlemek için New Mexico’daki Apaçi Noktası Gözlemevi (APO) ve Wyoming Üniversitesi’nden destek alacak.
SÜPERNOVADAN FARKI NE?
Novalar beyaz cücelerin gaz çekmesi ve böylece dış katmanlarının aniden parlamasıyla oluşuyor. Kızıl novalar bundan daha güçlü patlamalar ve sadece süpernovalarla gama ışını patlamaları kızıl novalardan daha güçlü oluyor.
KIZIL NOVA NEREDE GÖRÜLECEK?
2022 yılında iki yıldızın birleşmesiyle gerçekleşecek patlamayı Kuğu takımyıldızında (Kuzey Haçı) çıplak gözle görebileceksiniz. İki yıldızın yüzeyi çoktan birbiriyle temas etmeye başladı ve yıldızlar arasında gaz değişimi gittikçe hızlanıyor.
Bilim insanları çarpışmak üzere olan yıldızların ortak atmosfere sahip olmasından kaynaklanacak kimyasal değişimleri büyük bir dikkatle incelemek istiyor. Böylece nova ve hatta süpernovaların patlama süreçleriyle ilgili değerli bilgiler edineceğiz.
Ayrıca kızıl novalar iki yıldızın birleşmesiyle ortaya çıkarken; süpernovalar bir yıldızla beyaz cücenin çarpışması, dev bir yıldızın patlaması veya iki nötron yıldızının çarpışması gibi çok daha şiddetli olaylarla oluşuyor. En yeni kızıl nova adayımız ise KIC 9832227 adlı yıldız sisteminde yer alıyor.